Zemlje regije Balkana svake godine bilježe značajan priliv novca iz inostranstva, odnosno dijaspore, što svakako vrlo pozitivno utječe na ekonomije u cijeloj regiji, kao i na ukupni kvalitet života mnogih građana.
Godišnje dijaspora u zemlje regije pošalje na milione eura, a ekonomski stručnjaci su mišljenja da je priliv novca iz dijaspore veoma važan za ekonomska kretanja u cijelom regionu.
HRVATSKA
Hrvatska kao članica Evropske unije, koja ima potpuno otvoren pristup tržištu rada EU, rekorder je po ovome pitanju u regionu sa ukupnom cifrom od 4,9 milijardi eura na osnovu uplaćenih doznaka tokom 2021. godine.
“Prihodi od osobnih transfera iznose 2.05 milijardi eura, plaća (naknade zaposlenicima) 2.21 milijardu eura, a penzija 725,8 miliona eura“, navode iz Hrvatske narodne banke (HNB).
Učešće doznaka u BDP-u Hrvatske iznosi 7,3 posto.
SRBIJA
Doznake, odnosno novac koji dijaspora šalje u Srbiju predstavlja vrlo važan prihod stanovništva.
Prema podacima Narodne banke Srbije (NBS), tokom prvih šest mjeseci 2022. godine priliv po osnovu doznaka iznosio je 2,16 milijardi eura, što je za 31,8 posto više u odnosu na priliv od 1,6 miliona eura iz prve polovine 2021.
Na osnovu podataka o geografskoj strukturi doznaka za prvo tromjesečje 2022. godine vidi se da je struktura ostala stabilna i da je najviše doznaka došlo iz Njemačke (26 posto), Švicarske (13 posto), Austrije (10 posto) i SAD-a (sedam posto).
U 2021. godini priliv po osnovu doznaka u Srbiju iznosio je 3,6 milijardi eura i u odnosu na 2020. povećan je za 514,5 miliona, odnosno za 16,5 posto, a u odnosu na predpandemijsku godinu su povećane za 119,3 miliona eura, navode iz Narodne banke Srbije (NBS).
Doznake u Srbiji iznose oko 7-8 posto BDP-a na godišnjem nivou.
BOSNA I HERCEGOVINA
Kako piše TRT Balkan, Bosna i Hercegovina je jedna od zemalja regije u koju dijaspora svake godine pošalje ogromne svote novca.
Kako navodi Centralna banka BiH, u 2021. godini su doznake iz inostranstva iznosile rekordnih 3,0 milijardi KM, ili 1,53 milijarde eura, što je u odnosu na prethodnu godinu više za 255,6 miliona eura.
“Razlozi povećanja doznaka su bolje imovinsko stanje građana u dijaspori te sve veći broj migranata iz BiH u inostranstvu koji počinju dostavljati novac u zemlju”, naveli su iz Centralne banke BiH.
Inače, dijaspora je za 24 godine, od 1998. do kraja 2021. godine, poslala u Bosnu i Hercegovinu 55 milijardi KM, ili 28,12 milijardi eura.
Procjenjuje se da je iznos novčanih doznaka iz dijaspore i dvostruko veći putem “neformalnih” novčanih transfera ili “iz ruke u ruku”, koji nisu registrovani u platnom prometu, i služe uglavnom za plaćanje računa, kupovinu hrane i ostale troškove u domaćinstvu, dok se rijetko koriste za ulaganja u biznis. U zvanične brojke nisu uključena ni sredstva koja dijaspora tokom ljetnih dana potroši u BiH.
Novčane doznake i ostali osobni transferi emigranata iz Bosne i Hercegovine čine oko osam posto bruto domaćeg proizvoda (BDP) zemlje i po tome je na vrhu ljestvice zemalja Evrope.
KOSOVO
Na Kosovu je učešće doznaka po redovnom godišnjem izvještaju World Bank Group za Zapadni Balkan rekordan i iznosi 14 posto.
Prema podacima Centralne banke Kosova, iznos isplaćenih doznaka za 2021. godinu je 1,15 milijardi eura ili 173,4 miliona više u odnosu na godinu prije. To je i 302 miliona više u odnosu na uplaćene doznake u 2019. godini ili 661 milion više u odnosu na 2011. godinu.
ALBANIJA
Prema podacima Banke Albanije, značajna albanska dijaspora u svijetu redovno šalje velike doznake godišnje (u prosjeku 1,15 milijardi godišnje u 2017. i 2018.).
Učešće doznaka iz inostranstva u BDP-u Albanije iznosi 12 posto.
CRNA GORA
Crna Gora također svake godine bilježi značajan priliv novca po osnovu doznaka iz dijaspore. Najnoviji podaci Centralne banke Crne Gore (CBCG) pokazuju rast priliva doznaka iz inostranstva, odnosno novca koji crnogorski državljani šalju porodicama iz država u kojima rade.
Prema podacima CBCG-a, od početka prošle godine do kraja septembra priliv po osnovu doznaka je iznosio 631,89 miliona eura. U odnosu na isti period prošle godine, priliv doznaka je veći za 111 miliona eura ili za 21,5 posto.
Najveći priliv novca po osnovu doznaka stigao je iz Sjedinjenih Američkih Država, Italije, Irske i Velike Britanije sa iznosima većim od 30 miliona eura.
Kako pokazuju podaci Centralne banke Crne Gore, zemlja je u 2021. godini imala priliv doznaka iz dijaspore od 613,66 miliona eura, što je značilo učešće od 12,5 posto u BDP-u države.
SJEVERNA MAKEDONIJA
Prema podacima Narodne banke Sjeverne Makedonije, sekundarni prihodi, odnosno priliv novca od ljudi iz inostranstva, u 2019. godini iznosili su preko 195 miliona eura, a prethodne, 2018. godine, oko 200 miliona eura.
Međutim, nezvanično, riječ je o dosta većem iznosu jer mnogi iseljenici donose gotovinu kada dođu u tu balkansku zemlju.
Priliv novca iz dijaspore čini 10 posto BDP-a Sjeverne Makedonije, piše Oslobođenje.
