Prošle godine političke stranke u Bosni i Hercegovini
primile su iz budžeta svih nivoa vlasti u BIH oko 15,5 miliona KM, pokazuju
podaci iz godišnjih finansijskih izvještaja koje je objavila Centralna izborna
komisija BIH.
To je nešto manje nego prethodnih godina, kada se strankama
isplaćivalo preko 18 miliona KM, a razlog je taj što je Federacija BIH u
budžetu planirala upola manje novca nego ranijih godina. Sa kantonalnog nivoa
izdvojeno je 1,1 milion KM manje dok je Republika Srpska planirala veće
izdvajanje za političke stranke u odnosu na prethodnu godine, ali cijeli iznos
još nije isplaćen, objavio je Transparency International.
Stranke u svojim izvještajima uglavnom prikazuju prihode iz
budžeta i oni su u 2020. godini iznosili čak 72% ukupnih prihoda koji iznose
21,5 miliona KM.
Sa druge strane stranke tvrde da imaju vrlo malo donacija
privatnih kompanija i te donacije su za čak 50% manje nego 2016. godine, kada
su iznosile oko 700.000 KM.
Kako je prethodnih godina veliki dio tih priloga dolazio iz
zabranjenih izvora, odnosno firmi koje su imale sklopljene ugovore sa organima
izvršne vlasti, veliki broj stranaka prestao je da uopšte prijavljuje donacije.
Tako recimo SNSD već četiri godine u svojim izvještajima nije prikazao ni jednu
marku donacija privatnih preduzeća.
Na kraju prošle godine stranke su prikazale oko 357.000 KM
priloga pravnih lica, a veliki dio njih je zabranjen Zakonom o finansiranju
političkih stranaka, jer su firme koje su donirale političke stranke imale
sklopljene ugovore sa organima izvršne vlasti. TI BIH je još ranije, nakon
objavljivanja postizbornih izvještaja stranaka, podnio prijave CIK-u protiv 10
političkih partija zbog primanja 17 zabranjenih priloga, a sada su proslijeđene
još tri prijave, dvije protiv SDA i jedna protiv HDZ BIH.
Firma Vlašić Gradnja iz Travnika koja je donirala SDA imala
je više zaključenih ugovora tokom prošle godine sa općinama Travnik i Novi
Travnik dok je firma BH Bušenje iz Tuzle koja je takođe donirala SDA imala je
zaključene ugovore sa općinom Gračanica. Među donatorima HDZ-a sporna je
donacija firme Arh concept d.o.o. koja je poslovala sa Gradskom upravom Grada
Mostara, općinom Čitluk i više javnih ustanova.
Koliko je koštala
izborna kampanja?
U godišnjim izvještajima, 15 najvećih stranaka u BIH
prikazalo je 5 miliona troškova izborne kampanje. Ovaj iznos daleko je manji od
realnog, jer je TI BIH kroz monitoring utvrdio da su ove stranke potrošile
najmanje 6,7 miliona na samo dva oblika oglašavanja (bilborde i oglašavanje u medijima)
i predizborne skupove.
Monitoringom koji je radio TI BIH nisu pokriveni troškovi
online oglašavanja za koje ne postoje relevantni izvori podataka, tako da je
jasno da je suma potrošena u izbornoj kampanji daleko veća od one koju su
stranke navele u svojim godišnjim izvještajima.
Kome duguju političke
partije?
Prošle godine stranke su iskazale obaveze u iznosu od 9,1
milion KM, a ovaj iznos je veći nego ranijih godina, jer brojne stranke prema
pojedinim firmama već duži period iskazuju obaveze koje ne izmiruju. Dugovanja
se nakon određenog perioda otpisuju i ovo predstavlja jedan od načina na koji
se stranke finansiraju od strane privatnih kompanija zaobilazeći zakonske
zabrane.
Socijalistička partija tako od 2014. godine kroz izvještaje
prikazuje dug prema firmi 6. novembar iz Zvornika od oko 80.000 KM. Firma je u
vlasništvu porodice njihovog poslanika u Parlamentarnoj skupštini BiH Jakova
Galića, koji se u ranijim medijskim izvještajima pominjao i kao direktor ove firme.
Radi se o preduzeću koje posluje sa državom godinama i koje po zakonu ne može
donirati političku stranku.
Po istoj matrici Nezavisni blok od 2018. godine duguje
50.000 firmi Divel d.o.o. iz Sarajeva na ime pozajmice, a u izvještaju se
navodi da je dug trebao biti vraćen 2019. godine. Firma se bavi projektovanjem
i cestogradnjom, a ranije je poslovala sa općinama Ilidža i Centar Sarajevo, a
dobijala je i milionske ugovore od Cesta FBIH i Autocesta FBIH.
Zanimljivo je da se veći dio obaveza DNS-a odnosi na
dugovanja firmi Porsche finance group, koja se prvi put pojavljuju u
ovogodišnjem izvještaju s potraživanjem od oko 92.200 KM. Demokratska fronta
duguje firmi Ascanius Media d.o.o. oko 579.000 KM, a dug je nastao 1.1.2018.
godine i u odnosu na prošlu godinu manji je za oko 115.000.
SDA je jedan od najvećih dužnika sa dugom od 1,6 miliona
koji se najvećim dijelom odnose na plate, poreze i doprinose, ali i dugove
javnim preduzećima.
SDP BIH i dalje iskazuje obaveze prema firmi iz Zagreba
ANALYTICS EXPERT D.O.O. od oko 230.000 KM, koja je ranije bila obuhvaćena
istragom USKOK-a, jer se dovodi u vezu sa finansijskim prevarama i pranjem
novca. Oni su ta potraživanja otkupili od firme Promotiv d.o.o. iz Širokog
Brijega, a nakon prijave TI BIH, Služba za reviziju Centralne izborne komisije
BIH identifikovala je da se radi o spornim potraživanjima jer se ova firma bavi
iznajmljivanjem dizalica.
TI BIH već godinama ukazuje na nedostatke Zakona o
finansiranju političkih stranaka koji omogućava partijama da zaobilaze
prijavljivanje svih prihoda i rashoda, što su pokazali i godišnji finansijski
izvještaji.
zosradio.ba/nap.ba
