Prema podacima Centralne banke BiH, ukupni krediti domaćim sektorima na kraju aprila 2023. godine iznosili su 22,39 milijardi KM.
U odnosu na prethodni mjesec ukupna zaduženost veća je za 175 miliona KM. Najveći rast registriran je kod stanovništva koje je u aprilu zaduženije za 86,1 milion KM te privatnih preduzeća koja duguju 79,5 miliona KM više nego u martu.
Godišnji rast kredita registriran kod sektora stanovništva iznosio je 604,9 miliona KM, a kod privatnih preduzeća 296,8 miliona KM.
Nije normalno
Apsurdnu situaciju u kojoj se sve više zadužujemo, dok istovremeno raste i ušteđevina na računima banaka, objašnjava ekonomski stručnjak Aleksa Milojević, koji kaže da podaci iz izvještaja ukazuju na tešku bolest bh. ekonomije.
– Nije normalno da rastu i krediti i depoziti. U normalnim ekonomijama, kad rastu depoziti, smanjena su kreditiranja. Nepojmljivo je da imamo četvrtinu društvenog proizvoda na štednji, da ta sredstva nemaju izlaz prema privredi, već se novac gomila i „trune“ na beznačajnim depozitnim kamatama, dok se stanovništvo zadužuje po ogromnim kamatama – kazao je Milojević.
On primjećuje da su iznosi kredita građana skoro za polovinu manji od depozita, što je dokaz dubokog raslojavanja stanovništva.
– Kod nas postoji bogati dio stanovništva koji štedi i godišnji rast njihovih depozita je blizu 10 posto, dok siromašni dio diže kredite. Očito je da vlada velika socijalna raslojenost i da bogati mnogo više deponuju na računima nego što siromašni uzimaju kroz kredite. Posebno je zabrinjavajuće da su krediti preduzeća dva puta manji nego stanovništva. To znači da stanovništvo siromaši vrlo brzo i spas traži u kreditima, a preduzeća ne koriste kredite jer nemaju tržišta – istakao je Milojević.
Još jedan zabrinjavajući trend vidi i u podatku da su depoziti preduzeća tri puta veći od štednje građana, što je dokaz da novca ima, ali ne i ambijenta i sigurnosti za investiranje.
Političke prilike
– Mi smo, vjerovatno, prvi u svijetu s toliko imobilisanog, zaleđenog novca, jer je četvrtina novca izvan ekonomske upotrebe. Svakako da na odluke o investiranju utiču i političke prilike, pa zato nemamo dugoročne investicije. Uglavnom se radi o malim investicijama i planovima da se novac što prije vrati, pa su to ugostiteljstvo, trgovina, sitne usluge, a nemamo ulaganja u industriju. Razlog je, velikim dijelom, nestabilna opšta politička situacija, jer svaka politika koja dođe završava se u pogoršanju situacije – rastu dugovi, depoziti, poreska opterećenja i to sigurno demotiviše ulaganja u privredu – istakao je Aleksa Milojević.
Raste štednja
Ukupni depoziti domaćih sektora na kraju aprila 2023. godine iznosili su 29,41 milijardu KM i u odnosu na prethodni mjesec uvećani su za 142,9 miliona KM. Zanimljivo je da raste ukupna štednja građana, koja je za 110,9 miliona veća u odnosu na mart, a za 1,33 milijarde KM u odnosu na april prošle godine, piše Avaz.
– To pokazuje da preduzeća propadaju, da se privreda rasprodaje i završava u novcu koji ne donosi nikakvu dobit. Inflacija je veća od depozitne kamate pa taj novac ne samo da ne završava u privredi već gubi svoju vrijednost – naveo je Milojević.
